Software-as-a-service
De term ‘Software as a Service’ (en vooral de hippe afkorting SaaS) is misschien vrij nieuw, maar het achterliggende concept is dat allesbehalve. Vroeger verwees men hiernaar als ASP-(Application Service Provider) software of software on demand.
Met de nieuwe term is echter ook een nieuwe interesse opgedoken voor dit type software: toepassingen die worden ontwikkeld voor gebruik over het web, waarbij de klant niet betaalt voor een softwarelicentie maar voor het gebruik van de software. Hierin verschilt SaaS onder meer volgens Wikipedia van ASP-software: deze laatste was eigenlijk gewoon client-server software waar een front-end kleedje over getrokken was.
Volgens analistenbureau IDC zijn typische kenmerken van Software as a Service, of hipweg SaaS:
– toegang over het netwerk tot publiek verkrijgbare (en dus niet op maat gemaakte) software;
– beheer van de software vanuit centrale locaties in plaats van ter plekke bij de klant, waardoor iedereen de toepassingen over het internet gebruikt;
– de toepassing wordt vanaf deze centrale locatie meestal aan verschillende klanten tegelijk aangeboden (in een zogeheten multi-tenant architectuur: één locatie voor verschillende huurders).
Bovenstaande beschrijving biedt al meteen veel verklaringen waarom SaaS niet eerder doorbrak in bedrijfskringen. Ten eerste is er een traditionele weerstand tegen het buitenshuis plaatsen van bedrijfsgegevens en zelfs van IT-middelen zoals hardware en software. Ten tweede was tot voor kort een netwerkverbinding niet alleen heel wat duurder, maar ook vaak veel te traag om bedrijfstoepassingen op een aanvaardbare snelheid te laten werken.
En, last but not least, de gedachte aan een omgeving waar bedrijfsgegevens op dezelfde server of zelfs schijf vertoefden als die van een ander bedrijf, bezorgde menig beveiligingsspecialist wellicht spontane hartkloppingen en slapeloze nachten.
Intussen is een aantal van deze bezwaren echter al volledig van tafel geveegd. De internetverbindingen zijn sneller, betrouwbaarder, goedkoper en er kan zelfs een quality of service (QoS) worden afgesproken. Door het gebruik van steeds gesofisticeerder beveiligingssoftware lijkt zelfs de multi-tenant gedachte niet meer onoverkomelijk. Maar goed ook, want precies door dezelfde infrastructuur voor meerdere klanten te kunnen gebruiken wordt SaaS een betaalbaar alternatief.
Het Salesforce.com effect
Bovendien hebben een aantal veranderingen in de bedrijfswereld én de IT-wereld ervoor gezorgd dat Saas steeds vaker als een logische keuze naar voren treedt, zelfs voor relatief complexe bedrijfstoepassingen. De meest zichtbare verandering heet Salesforce.com.
Deze on-demand CRM-toepassing heeft jarenlang vriend en vijand verbaasd door hun steeds groeiend succes. Ooit woonden we een conferentie van Siebel bij waar de toenmalige CEO George Shaheen bijna openlijk zijn team verweet dat het geen afdoend antwoord had op het succes van Salesforce.com. Ook Oracle en SAP keken jaren onbegrijpend toe tot ze moesten erkennen dat er echt een grote markt was voor SaaS-bedrijfssoftware, en die maar beter niet aan hun neus konden laten voorbijgaan.
Het succes van Salesforce.com kwam natuurlijk niet uit het niets. De omstandigheden werden steeds beter om software als externe dienst aan te bieden. Naast de bovengenoemde argumenten – snellere verbinding, betere beveiliging, afspraken over minimumkwaliteit – werd het betere klimaat voor SaaS vooral geschapen door een veranderende mentaliteit en verwachtingen rond IT, bij consumenten en bedrijven.
De opkomst van web services en SOA (service-oriented architecture) leidde tot het inzicht dat niet de toepassingen uniek moeten zijn maar de manier waarop deze toepassingen in een proces worden ingeschakeld. De volgende stap in het inzicht is dan vaak dat de toepassingen zelf vlot kunnen worden gestandaardiseerd en dus ook niet per se binnenshuis moeten worden gehouden, aangezien ze eigenlijk een commodity (gemeengoed) zijn geworden.
Tegelijk zorgt een service-gerichte architectuur voor een vlottere integratie van interne en externe toepassingen, en voor een grotere flexibiliteit van software, waardoor zelfs SaaS toch nog behoorlijk op maat van de klant kan worden aangeboden.
Maar een even ingrijpende mentaliteitswijziging is de toenemende druk op de IT-afdeling om de kosten van de IT-infrastructuur zo klein mogelijk te houden. Software-ontwikkeling of -licenties opgeven ten voordele van een maandelijks abonnement is dan vaak een handige oplossing. Zeker omdat de andere modellen vaak nog steeds gepaard gaan met terugkerende kosten voor onderhoud, beheer en upgraden van de software. Door deze kosten uit te besteden aan een partij die ze kan spreiden over vele partijen, wordt het totaalplaatje vaak veel aantrekkelijker.
Voorwaardelijke liefde
Het hoeft dan ook niemand te verbazen dat nu ook de grote spelers zich op de SaaS-markt hebben gestort. Oracle hoefde hiervoor enkel Siebel over te nemen en ook bij SAP was één deel van hun SaaS-aanbod te danken aan een overname: Frictionless Commerce bezorgde hen een on demand SRM- (supplier relationship management) oplossing. Ook SAP heeft trouwens een on demand CRM-oplossing beschikbaar. Een hele evolutie voor een bedrijf waarvan de CEO zich nog maar vier jaar geleden luidop afvroeg waarom men in hemelsnaam SAP-software als een dienst zou aanbieden.
Maar de liefde voor SaaS is dan ook (nog) niet onvoorwaardelijk: beide bedrijven bieden slechts een klein gedeelte van hun totale softwareaanbod in een dienstenmodel aan. Bij SAP is dit CRM en SRM, bij Oracle CRM en e-learning. En het geheel staat voorlopig nog in zijn kinderschoenen: voor SRM bijvoorbeeld heeft SAP in België nog geen enkele klant. Voor ERP-software is voorlopig geen SaaS-model beschikbaar, maar tegen 2008 zou voor de All-in-One productlijn voor middelgrote bedrijven hierin verandering komen.
‘Het probleem met on demand software is dat je wel generieke processen kan ondersteunen, maar zodra de processen complexer worden en een zekere personalisering vergen, kan je beter on premise gaan,’ aldus Kenneth Stevens, regional solutions sales manager van SAP Belux. SAP ziet de SaaS-aanpak ook duidelijk als een instapmodel dat betaalbaar is voor kleinere klanten maar uiteindelijk zou moeten leiden tot de aankoop van een traditionele licentie. Stevens benadrukt ook dat er een naadloze overgang is tussen het SaaS-aanbod en de klassieke software: ‘De user interface is haast identiek.’
Ook bij Oracle is het enthousiasme voor SaaS niet bepaald laaiend te noemen. Net als SAP haasten ze zich om hun managed applications als alternatief aan te prijzen. In dat geval wordt er geen maandelijks abonnement betaald maar koopt de klant nog steeds de licentie, en wordt zijn software op een aparte server gedraaid, maar heeft de klant wel het voordeel dat hij zich niet meer om beheer en onderhoud hoeft te bekommeren. “De klant kan kiezen of hij de software binnen het eigen bedrijf, bij ons of bij een partner wil laten hosten,” aldus Johan Vandersmissen, business development Oracle On Demand voor Oracle Europe, Middle-East & Africa .
Van de managed applications kan Oracle meteen fraaie voorbeelden opnoemen (bijvoorbeeld GDM Electronics dat in het Smart Business Casebook van vorig jaar werd opgenomen), maar voor SaaS – het ‘subscription-based model, zoals Oracle het noemt – wist men niet meteen een voorbeeld te geven. Maar het weze duidelijk: managed applications is niet hetzelfde als Saas, ook al zoeken de leveranciers nog steeds graag de grijze zone tussen beide op.
