Vijf cruciale vragen over Edward Snowden
Een van de grootste schandalen waar een overheidsdienst ooit mee heeft te kampen, is ook voor u en uw bedrijf van tel. Vijf lessen uit het NSA-schandaal naar aanleiding van het boek ‘The Snowden Files’.
In ‘De Snowden Files’, dat ook recent naar het Nederlands is verschenen, leest u het verhaal over de opmerkelijkste klokkenluider aller tijden. Het boek leest als een politieke thriller, maar is pure realiteit. En geeft antwoord op een aantal pertinente vragen.
1. Hoe kwam Edward Snowden aan al die hoogst confidentiële gegevens?
Snowden zou tussen de 50.000 en 200.000 geclassificeerde documenten van de geheime dienst NSA (National Security Agency) in zijn bezit hebben. Deze stonden op vier geëncrypteerde laptops. Heel veel van deze documenten hadden de hoogste code in confidentialiteit. De freelance journalist van de Britse krant The Guardian, die als eerste met Snowdens bewijsmateriaal in aanraking kwam, kon aanvankelijk niet geloven dat het om echte NSA-informatie ging.
Snowden was, via een extern bedrijf, systeembeheerder bij NSA en kon zo alle computersystemen afspeuren. Het feit dat de doorsnee NSA-medewerker geen of weinig kaas hadden gegeten van computers, software en internet, hielp hierbij.
2. Hoe kon Snowden ontkomen?
De NSA hanteert draconische maatregelen inzake het opspeuren van gegevens en mogelijke klokkenluiders. Maar Edward Snowden kon ontkomen dankzij enkele trucs. Bij het inloggen op zijn computer hing hij bijvoorbeeld een deken over zich, zodat een bewakingscamera zijn toetsaanslagen niet kon registeren.
De journalist die hem in Hong Kong in zijn hotelkamer kwam interviewen moest zijn iPhone voor de deur laten liggen. Zo’n toestel kan namelijk vanop afstand aangestuurd worden om beelden te capteren. Alle journalisten waar hij mee communiceerde, verplichtte hij om encryptiesoftware te installeren.
Maar het zijn niet enkel technische ingrepen, die hem hielpen ontkomen. Zo talmde de VS te lang om Snowdens reisdocumenten in te trekken, waardoor hij probleemloos naar Rusland kon vliegen.
3. Hoe ver ging NSA in het onderscheppen van data?
Heel ver. Telefoons van miljoenen Amerikanen werden bewaard of afgeluisterd, net als telefoons van bevriende regeringsleiders als Angela Merkel. Alle surfverkeer van internetgebruikers werd eveneens geregistreerd. Internetbedrijven als Google en Facebook beweerden dat ze gehackt zijn door de NSA en zijn Britse tegenhanger GCHQ.
Ook de Britse overheid bleek behoorlijk intimiderend. Zij bevolen bijvoorbeeld de vernietiging van een laptop met bewijsmateriaal in het kantoor van The Guardian in Londen. Een achterhoedegevecht, want alle bewijsmateriaal bevindt zich veilig op het kantoor in de VS. Groot-Brittanië was ook een van de weinige landen waar, deels op bevel van de overheid, amper over de NSA en Snowden werd bericht.
4. Wat zijn de gevolgen voor bedrijven?
Het effect is niet altijd zichtbaar, maar is er wel. Van een aantal grote bedrijven, zoals France Telecom, is geweten dat ze hun plannen rond het gebruik van cloud computing en externe datacenters toch wat hebben teruggeschroefd naar aanleiding van de onthullingen. In India, Rusland en mogelijk ook Duitsland zou zelfs de goede oude typmachine opnieuw zijn heringevoerd.
5. Wat zijn de gevolgen voor de media?
Size doesn’t matter. Het hoofkantoor in New York van de Britse krant The Guardian telt een dertigtal redacteurs, terwijl The New York Times over 1.150 nieuwsgaarders beschikt. Maar het was The Guardian die het lef had om Snowden als klokkenluider in vertrouwen te nemen, het nieuws te brengen en zo de Amerikaanse administratie in zijn hemd te zetten. Een administratie die in het verleden nooit echt behulpzaam was geweest. (‘Er neemt toch niemand op als wij bellen’).
Overigens mag het belang van (goede) freelancers niet worden onderschat. Het was Glenn Greenwald, een freelance journalist van The Guardian, gelokaliseerd in Brazilië, die het eerste verhaal met Snowden uitbracht. Waarmee een in VS relatief kleine krant als The Guardian de gevestigde Amerikaanse media op eigen terrein versloeg.
Luke Harding, De Snowden Files, Nieuw Amsterdam, 2014, ISBN: 9789046817025
