eID: onderschat maakt onbemind

De Belgische elektronische identiteitskaart is al zowat een decennium in gebruik. Intussen heeft ook ongeveer elke Belg een exemplaar ontvangen. En toch wordt deze kaart nog maar voor een handvol toepassingen gebruikt.

De eID is wellicht het meest onderschatte stuk IT-hardware van dit moment. Misschien brengt Koning Voetbal hier verandering in.

Onderzoeksresultaten
In het najaar van 2009 raakten de resultaten bekend van een onderzoek naar het gebruik van de elektronische identiteitskaart, uitgevoerd door Indigov.

De eerste opvallende vaststelling: hoewel intussen meer dan 99 procent van de Belgen een eID bezit, heeft slechts 28,8 procent thuis een kaartlezer en de nodige drivers om van de digitale mogelijkheden gebruik te maken. En amper 17,7 procent heeft op het werk de nodige infrastructuur om de eID-kaart te gebruiken.

Weinig kennis over de kaart
Ook met de kennis van de eID-kaart is het pover gesteld, constateert Bart Van der Biest, salesdirector strategic industries bij SAP Belgium: “Slechts 65 procent van de bevraagden weet dat je een rechtsgeldige handtekening kan zetten met je identiteitskaart. En slechts de helft weet dat er geen medische gegevens op staan. Een vijfde kent zijn pincode niet en zou ze ook niet terugvinden.”

Het gebruik van de eID is wel gevoelig gestegen tegenover de vorige bevraging in 2006. 44 procent van de bevraagden heeft ooit al zijn kaart gebruikt. In 2006 was dat nog maar 28 procent. En het gebruik in de werkomgeving is in drie jaar verdubbeld, van tien naar twintig procent.

Opvallend daarbij is dat een hoger percentage Franstaligen dan Nederlandstaligen hun eID al thuis hebben gebruikt, terwijl het in de werkomgeving net omgekeerd is.

Tax-on-web
De meest gebruikte privétoepassing is Tax-on-web. Meer dan de helft (53,8 procent) van diegenen die de kaart al hebben gebruikt, heeft daarmee ook de belastingaangifte getekend. Ver daarachter volgt het aanvragen van officiële documenten bij het stads- of gemeentebestuur, met 36,9 procent.

In bedrijfscontext wordt de kaart het meest (9,4 procent) gebruikt om toegang te krijgen tot de computer of tot specifieke toepassingen. Slechts 3,2 procent van diegenen die de kaart al gebruiken, zet daarmee elektronische handtekeningen op digitale documenten.

Ook de interesse om de elektronische identiteitskaart in de toekomst te gebruiken, is veel groter voor privétoepassingen dan voor professionele doeleinden. De populairste privétoepassing (het opvragen van documenten bij stads- of gemeentebestuur) geniet sterke interesse bij of wordt reeds gebruikt door 68,7 procent van de bevraagden. Voor de populairste zakelijke toepassing is dat percentage amper 24,1 procent.

Het grootste obstakel voor het omarmen van de eID is het gebrek aan vertrouwen in de kaart. Minder dan de helft van de bevraagden heeft vertrouwen in het gebruik van de eID. En amper een vierde denkt dat de kaart voldoende robuust is voor intensief gebruik.

Dat laatste is extra opvallend omdat uit tests is gebleken dat de kaart zelfs bij veelvuldig dagelijks gebruik (de getallen variëren van tientallen tot honderden keren per dag) nog moeiteloos vijf jaar kan meegaan. Daarnaast zijn er twijfels over de beschikbaarheid van de kaart: met name de wachtperiode tussen de aanvraag en de beschikbaarheid baart velen zorgen.

Zeker als die kaart voor toepassingen zoals beveiligd inloggen wordt gebruikt, wordt onbeschikbaarheid in een bedrijfscontext onaanvaardbaar.

Rechtsgeldig?
Tot slot hebben velen nog hun twijfels over de rechtsgeldigheid van elektronisch gehandtekende documenten. Volkomen onterecht, zo argumenteert Patrick Van Eecke, partner bij DLA Piper en gespecialiseerd in IT-rechtspraak.

Ook een ander veelgehoord obstakel – dat men er niet verder dan onze Belgische zakdoek mee geraakt – is stilaan uit de weg geruimd, constateert Van Eecke: “We behoren wel tot de pioniers in de adoptie van de elektronische identiteitskaart, maar intussen zijn al vele landen ons gevolgd.

"Bedrijven hoeven dus niet bang te zijn dat ze zich met het gebruik van de eID als bedrijfsinstrument zullen moeten beperken tot de Belgische situatie. In 2015 zullen in de Europese Unie al 300 miljoen eID’s circuleren.”

SAP, de leverancier van bedrijfssoftware die het onderzoek liet uitvoeren, is er nochtans van overtuigd dat het gebruik van de eID in België de bedrijfsprocessen gevoelig kan vereenvoudigen.

Het bedrijf denkt dan met name aan identificatie (bijvoorbeeld het inlezen van de persoonlijke gegevens van een nieuwe medewerker), authenticatie (voor het beveiligd inloggen op hardware of toepassingen) en elektronische handtekeningen.

Sterker promoten
Bedrijven als SAP reiken dan ook de hand naar de overheid om de elektronische identiteitskaart sterker te promoten. Het besef groeit dat de privé- en de overheidssector de handen in elkaar zullen moeten slaan, want de geïsoleerde initiatieven die tot vandaag werden gelanceerd van beide zijden, hebben weinig kunnen veranderen aan de perceptie van de mogelijkheden van de kaart.

Niet dat de overheid heeft stilgezeten op dat vlak. Vorig jaar alleen al werden verschillende opmerkelijke initiatieven ondernomen. Zo heeft minister voor Ondernemen en Vereenvoudigen Vincent Van Quickenborne een site ontwikkeld (Mybelgium.be) waarop je kunt nagaan welke online diensten met de eID beschikbaar zijn.

Diezelfde minister stelde tevreden vast dat in september 2009 elf procent van de online gekochte tickets (goed voor zowat 4.000 klanten) bij de NMBS werden aangekocht met behulp van de elektronische identiteitskaart. Hij maakte van de gelegenheid ook gebruik om te pleiten voor het gebruik van de eID als treinabonnement, maar dat bleek al snel een spoorbrug te ver.

Innovation Award
Volgens de NMBS lukt dat enkel als de kaart ook een draadloos contact ondersteunt, wat op dit moment nog niet het geval is. Het illustreert nogmaals hoe moeizaam de overstap van algemeen beschikbaar instrument naar algemeen bruikbaar werkmiddel verloopt.

Om het jaar te eindigen in schoonheid heeft de overheid nog een aantal concepten bekroond met een eID Innovation Award, in de hoop dat een of ander privébedrijf de winnende ideeën omzet in concrete toepassingen. Het winnende concept is een toepassing waarmee ouders via de identiteitskaart de resultaten van hun kind kunnen opvolgen en ook rapporten online kunnen tekenen.

Andere blikvangers: stemmen via de digitale televisie, en de elektronische identiteitskaart als geldig betaalmiddel. Geen van beide ideeën is bijster origineel (vijf jaar geleden werd de mogelijkheid van elektronisch stemmen via de digitale televisie al besproken). Maar misschien zijn de demo’s van de laureaten voldoende overtuigend om ditmaal wel de stap van concept naar een afgewerkt product te kunnen zetten.

Voetbaltickets
En als al het voorgaande niet werkt, zorgt Koning Voetbal misschien voor de ommekeer. Het systeem wordt uitgetest om de elektronische identiteitskaart te gebruiken voor het bestellen van tickets voor het eersteklassevoetbal. Om online tickets te bestellen, steekt de supporter zijn eID in de kaartlezer van zijn computer en kiest hij of zij een plaats in het stadion.

De gegevens worden dan opgeslagen op de kaart. Op de dag van de match steekt de supporter de eID in de kaartlezer aan de ingang en dan kan hij of zij plaatsnemen.