De kleine lettertjes
Het is gebruikelijk om de algemene voorwaarden – de "kleine lettertjes" – van een bestelling afzonderlijk mee te leveren of op de achterzijde van de factuur af te drukken. Maar is het ook mogelijk om naar een URL met algemene voorwaarden te verwijzen. Zo wordt de kost van voorgedrukt papier bespaard, en vermeden dat er nog pagina’s nagestuurd moeten worden.
De Belgische rechtspraak hanteert twee basiscriteria om uit te maken of algemene voorwaarden van toepassing zijn tussen partijen: enerzijds de mogelijkheid van kennisname van de algemene voorwaarden, en anderzijds de aanvaarding ervan.
De partij die de algemene voorwaarden heeft opgesteld, moet bewijzen dat beide criteria vervuld zijn. Voor sommige aspecten wordt daar flexibel mee omgesprongen. Als de partijen bijvoorbeeld regelmatig transacties met elkaar aangaan, is het niet nodig om de algemene voorwaarden telkens opnieuw mee te leveren. Zo volstaat ook een impliciete aanvaarding, bijvoorbeeld wanneer de ontvangende partij niet protesteert binnen een redelijke termijn.
Op andere zaken is men echter bijzonder streng. Zelfs wanneer de algemene voorwaarden op de achterzijde afgedrukt staan, eisen de meeste rechtbanken dat de voorzijde er uitdrukkelijk naar verwijst. En ook té kleine lettertjes worden niet getolereerd.
Bij mijn weten bestaat er nog geen rechtspraak over de vraag of een verwijzing naar een URL met algemene voorwaarden volstaat op een papieren factuur. Vooral voor het criterium van kennisname zie ik enkele juridische hindernissen.
Het risico bestaat ten eerste dat de klant zal beweren dat de URL niet werkte op het moment dat hij de algemene voorwaarden probeerde te downloaden.
Voor sommige klanten zal zelfs een meer fundamenteel probleem opduiken, namelijk een beweerd gebrek aan internettoegang. Hoewel dat anno 2009 voor veel partijen een loze bewering zal zijn, sluit het bestaan van de ‘digitale kloof’ niet uit dat dat argument voor sommige consumenten effectief steek houdt.
Een ander probleem bestaat in de mogelijke eenzijdige manipulatie van de algemene voorwaarden door de handelaar. Op het moment dat er zich een inhoudelijk geschil over de algemene voorwaarden zou voordoen, kan de handelaar immers stiekem een nieuwe versie online zetten.
Ondanks die bezwaren zijn er wel degelijk omstandigheden waarin een URL zonder al te veel risico gebruikt kan worden. Bijvoorbeeld tussen professionele handelaars, waarbij de inhoud van de URL via een digitale handtekening en tijdstempel gecertificeerd wordt en – waarom niet – de factuur een back-up URL vermeldt voor het geval dat de eerste niet zou werken. Daarnaast zie ik ook weinig problemen voor transacties die volledig online worden voltrokken, omdat de kennisname van de algemene voorwaarden dan slechts een muisklik verwijderd is.
Voor meer algemene (offline) toepassingen bestaat er echter een realistisch risico dat een rechtbank de online algemene voorwaarden zou verwerpen. Maar zoals gezegd, ontbreekt nog wat rechtspraak op dat vlak. Wie durft de uitdaging aan te gaan?
