Kijkje in een computerslachthuis
Na jarenlange trouwe dienst is het moment van afscheid aangebroken: je computer is aan vervanging toe. Met enige pijn in het hart breng je het apparaat naar het containerpark. Hoe vergaat het je computer nu verder? We brengen de verwerking stap voor stap in beeld.
Er is een grote kans dat de machine terechtkomt in een fabriek van Sims Recycling Solutions. Dit is ’s werelds grootste elektronica-recyclagebedrijf. Het verwerkt jaarlijks miljoenen kilo’s afgedankte ICT-apparatuur, zoals computers, muizen, toetsenborden, monitoren en routers. 97 procent ervan wordt gerecycleerd.
De Belgische vestiging is gesitueerd in Sint Niklaas. Voor deze reportage bezoeken wij de fabriek in Eindhoven.
Handmatig
Onze afgedankte computer wordt samen met de andere apparatuur per vrachtwagen aangeleverd en opgeslagen in containers op het terrein van Sims.
Op dit terrein en in een aparte hal zien we ook grote partijen netwerkapparatuur. Veel van deze apparaten worden niet vernietigd, maar krijgen een tweede leven door vervanging van de hardware.
De computers, toetsenborden en andere kapotte of hopeloos verouderde apparaten die enkel nog goed zijn voor de shredder, worden eerst handmatig uit elkaar gehaald.
Medewerkers registreren per product het serienummer. Eventuele batterijen, beeldschermen, ijzer, papier, karton en elektronica worden verwijderd en gesorteerd.
Ook kabels moeten eraan geloven.
Softwarepakketten, tasjes en andere accessoires die worden meegeleverd bij hardware, worden direct vernietigd. Het beeldglas wordt voor verwerking getransporteerd naar Sims’ vestiging in Echt. Het overige kaalgestripte materiaal wordt op een hoop gegooid en wacht een bruut einde in de mechanische lijn van Sims.
Een bulldozer mikt de monitorkasten en andere overblijfselen op de lopende band van de shredder - een kolos die tienduizend kilogram per uur verwerkt.
De shredder genereert zoveel hitte bij het verwerken van de constante stroom materiaal, dat de stoomwolken er vanaf komen. Het afval wordt echter niet tot pulp verscheurd. Het wordt eerder gesneden, zodat waardevolle materialen in bijvoorbeeld de printplaten later nog gedistilleerd kunnen worden.
De aan stukken gesneden apparaten volgen nu een route langs diverse mechanische lijnen. De verschillende materialen worden daarbij van elkaar gescheiden. Ten eerste haalt een magneet het ijzer eruit. Daarna wordt het aluminium opgevist met behulp van een eddy current separator (ECS). Die wekt een magnetisch veld op waardoor aluminium een lading krijgt en wegspringt.
Het kunststof wordt optisch gescheiden door sensoren die het materiaal herkennen. Ten slotte laat Sims afzuigsystemen los op het overgebleven spul. Het wordt ook geschud. Zo lukt het om materiaal met een bepaalde dichtheid en zwaarte, zoals metalen, er nog uit te halen.
Uiteindelijk blijven diverse eindproducten over, die worden verkocht aan grondstofproducenten of naar smelterij Umicore in Antwerpen gaan. De eindproducten van links naar rechts op de foto: kunststof; CU-granulaat, ijzer en aluminium.
Het eindproduct CU-granulaat, met restjes van bijvoorbeeld printplaten, wordt ook wel koperconcentraat genoemd. Het vereist een speciale behandeling omdat het waardevolle edelmetalen bevat. Sims is zelf niet in staat om het goud, koper, palladium en zilver hieruit te halen; dit gebeurt bij smelterij Umicore in Antwerpen.
Wel kan Sims in een klein laboratorium op het terrein in Eindhoven precies meten hoeveel waardevolle metalen er zitten in een partij e-scrap, zoals op de foto hieronder.
Het materiaal wordt via een reeks procedures verwerkt tot zogenaamd ‘koningswater’; zoals Sims toont in een etalage in het laboratorium.
Van dit koningswater worden monstertjes gemaakt voor analyse. Het wordt zo genoemd omdat goud, ‘de koning der metalen’, erin oplost.
De monstertjes worden opgezogen door deze machine, die met behulp van een spectrummeter kan uitlezen hoeveel procent van welk metaal erin zit. Het onderste deel van de machine vernevelt de vloeistof. In het bovenste deel wordt de fijne nevel door plasma verbrand.
"De atomen gaan naar een hoger energieniveau, vallen terug en dan zenden ze licht uit", legt de laboratoriummedewerker ter plaatse uit in lekentaal. "De intensiteit van het licht is een maat voor de concentratie."
Zo kan het dus gebeuren dat je trouwe computer eindigt als groene vloeistof die wordt verbrand op een temperatuur van duizend graden. Geen opwekkend idee. Het is gelukkig niet de standaard praktijk bij Sims. Deze analyse gebeurt alleen op uitdrukkelijk verzoek van bepaalde klanten, die willen weten hoeveel de door hen geleverde partij elektronisch afval precies waard is.
Zoals gezegd gaan de stukjes printplaat en andere waardevolle delen normaal gesproken naar de smelter in Antwerpen. Is jouw computer goud waard? Umicore levert het bewijs.
