Scheldpartij op het internet strafbaar?
Het internet heeft ervoor gezorgd dat steeds meer mensen hun mening kunnen uiten. In een recent vonnis van de correctionele rechtbank van Brussel stonden de grenzen van dat recht op vrije meningsuiting ter discussie. Het betrof een klacht wegens laster tegen Georges-Pierre Tonnelier, een oud-lid van de Waalse partij Front National. Tonnelier had zich op een internetforum neerbuigend uitgelaten over een politiecommissaris, die daarop klacht indiende.
De Belgische strafwet veroordeelt laster met zowel een boete als een gevangenisstraf. Dergelijke aanklachten worden in principe door de correctionele rechtbank behandeld, maar er bestaat een uitzonderingsregime voor zogenaamde "drukpersmisdrijven". Dat zijn misdrijven die, het woord zegt het zelf, ontstaan via de gedrukte pers. De Belgische grondwetgever achtte het nuttig om die zaken door een volksjury te laten behandelen. Hij zag daarin een middel ter bescherming van de pers, en dus de democratie, tegen censuur.
De correctionele rechtbank van Brussel oordeelde dat meningsuiting via een internetforum ook een soort drukpersmisdrijf is. Daarom moest zij zich voor de zaak Tonnelier onbevoegd verklaren, want enkel het Hof van Assisen mag over dergelijke misdrijven oordelen. Het vonnis is opmerkelijk, omdat het begrip drukpersmisdrijf vroeger eerder beperkend ingevuld werd, waardoor enkel de geschreven pers van het gunstregime kon genieten.
De kwalificatie als drukpersmisdrijf is echter niet zonder gevolg. Bij het Belgische Hof van Assisen is doorheen de jaren namelijk een niet-vervolgingsbeleid ontstaan ten aanzien van dergelijke aanklachten. Het resultaat is dat journalisten die beschuldigd worden van laster in de praktijk steeds vrijuit gaan. Daarom werd in 1999 de grondwet gewijzigd om drukpersmisdrijven in verband met racisme of xenofobie te onttrekken aan de bevoegdheid van het Hof van Assisen. De uitspraak van de correctionele rechtbank zal dus, als men op het ingeslagen pad verdergaat, tot gevolg hebben dat iedereen zijn mening kan ventileren op internetfora zonder vrees vervolgd te worden. Het lijkt niet ondenkbaar dat die rechtspraak bij uitbreiding zal worden toegepast op andere internetpublicaties, zoals websites, blogs, en wie weet zelfs op uw twitterberichten.
Hoewel die uitspraak misschien zal worden toegejuicht door diegenen die internet zien als een baken van vrijheid waar overheden best met hun handen afblijven, zijn enkele kanttekeningen bij die evolutie toch op hun plaats. Het kan niet ontkend worden dat er een aanzienlijk verschil bestaat tussen de geschreven pers en berichtgeving via internet. In de geschreven pers worden berichten typisch gecontroleerd voor publicatie, wat meestal niet het geval zal zijn bij online uitgaves. Het aantal meningsuitingen dat op het internet als lasterlijk kan worden beschouwd, is vermoedelijk ook veel groter dan het aantal in de gedrukte pers. Desondanks behandelt de rechtspraak de gedrukte pers en de moderne media als gelijken. Het is dan ook de vraag of die gelijkschakeling met drukpersmisdrijven, met de bijbehorende automatische buitenvervolgingstelling, vanuit maatschappelijk oogpunt wel vol te houden is.
Prof. Dr. Patrick Van Eecke is advocaat gespecialiseerd in IT-recht bij DLA Piper. Hij doceert ook IT-recht aan de Queen Mary University, Londen, en aan de Universiteit Antwerpen.
