Blockchain: de hype van de bitcoin voorbij

 
Eerst en vooral: de blockchain-technologie is vooral bekend geworden dankzij Bitcoin en andere crypto-munten, wellicht één van de minst interessante toepassingen van deze technologie die ik ken. Veel interessanter zijn andere toepassingen binnen én buiten de financiële sector. Denk maar aan het afsluiten van verkoopcontracten, bijvoorbeeld voor een huis, waar geen notaris meer aan te pas komt, omdat de bekrachtiging van het contract gebeurt door andere gebruikers die voortbouwen op de ‘blockchain’ waarin uw contract vervat zit. Maar ook aan de logistieke sector, waar elke schakel in de logistieke keten zijn ‘handtekening’ zet op de blockchain, zodat eender welk product perfect traceerbaar is en het afgelegde traject perfect kan worden gereconstrueerd.
 
Een mogelijke toepassing hiervan is: ervoor zorgen dat bepaalde (contractuele of financiële) handelingen automatisch worden uitgevoerd als aan de nodige voorwaarden voldaan is. Denk bijvoorbeeld maar aan het automatisch inhouden van BTW bij een verkoop. Via zo’n smart contract zou de hele rompslomp van BTW-aangifte, achteraf betalingen en dergelijke compleet overbodig worden! Een andere mogelijkheid die smart contracts bieden is een ingebouwde beveiliging bij betalingen: alleen als alle partijen akkoord gaan, wordt de betaling uitgevoerd. Handig voor bijvoorbeeld garantstellingen (of iets simpels als het vrijgeven van je huurwaarborg).
 
En we staan nog maar aan het begin.
 

Officiële instituten? Weg ermee! Of toch maar niet?

 
Toch verschijnen ook wolken aan de blockchain horizon. Wolken die ze eigenlijk net probeerden te verjagen. Blockchain wordt door de adepten immers gezien als een ideale manier om komaf te maken met de dwingende behoefte aan instituten die transacties bekrachtigen. Een contract tussen koper en verkoper van een huis? Onmogelijk zonder een notaris die als objectieve derde de verkoop officieel maakt. Stroom uit zonnepanelen delen met anderen? Moet via de energieleverancier waarbij we zijn aangesloten.
 
Daar kan blockchain iets aan veranderen. Met voldoende schakels in een blockchain ketting heb je een even betrouwbare bekrachtiging van een transactie als eender welke bank, notaris of energieleverancier.
 
Maar als we komaf maken met dergelijke instituten, is er geen enkele manier meer om te kunnen terugvallen op “iemand” die verantwoordelijk gehouden kan worden als het fout loopt. Want dat er op een keer iets zal fout lopen, dat staat in de sterren geschreven. Er zijn al gevallen gekend van fout geprogrammeerde smart contracts (met als gevolg dat een gevoelig bedrag aan bitcoins verdween), en het aantal gevallen van fraude neemt ook toe. Als je dan nergens verhaal kan gaan halen, raakt het vertrouwen in blockchain wel wat zoek. En wil je dat oplossen, dan kom je weer vlug terecht bij een (internationale?) instantie die het geheel moet overzien – enfin, precies datgene dat met de blockchain overbodig moest worden.
 
Een ander opdoemend probleem ligt wat dieper. Het begint duidelijk te worden dat het ‘minen’ van bitcoins een enorme hoeveelheid energie kost. Dit was ‘by design’; iedere nieuwe bitcoin is moeilijker te minen dan de vorige. Daarom wordt dit nu meer en meer gedaan door gespecialiseerde datacenters, in landen waar elektriciteit goedkoop is. Maar daarmee wordt één van de pijlers van de blockchain wel ondergraven: het valideren van transacties is gebaseerd op het feit dat de meerderheid van de knooppunten akkoord is met de gevonden oplossing voor een transactie (de validatie). Dat werkt prima als die allemaal wereldwijd verspreid staan, met weinig kans dat zo’n meerderheid samen besluit “vals te spelen”. Als echter alle knooppunten in enkele datacenters in dezelfde regio staan, is die hele opzet eigenlijk om zeep en word je dus afhankelijk van de (anonieme) goodwill van enkele rekenreuzen in China. Ook hier vinden we een afdoend antwoord in een overkoepelend orgaan dat erop toeziet dat alles netjes verloopt – en zo zijn we (alweer) terug bij af.
 
Ondanks deze dubbele ironie geloof ik volop in de doorbraak van de blockchain-technologie in diverse toepassingen. Al zou het best kunnen dat dit eerder in de bedrijvenwereld op de achtergrond van bedrijfsprocessen zal gebeuren dan in de dagelijkse leefwereld van de consument.
 
Rudolf de Schipper is senior project manager bij Unisys.