Een achterpoort in de GPL open source-licentie?
De basisprincipes achter de open source GNU General Public License zijn intussen voldoende bekend: wie GPL-broncode mengt met eigen broncode, moet de gehele broncode meeleveren wanneer de software onder derden verdeeld wordt. Weet u dat te omzeilen?
De meeste ontwikkelaars weten dat ze aan die verplichting kunnen ontsnappen door de GPL-broncode voldoende te scheiden van de eigen broncode. Minder bekend is de zogenaamde ‘ASP-loophole’: in een gehoste omgeving (ASP of SaaS) wordt er geen software ‘verdeeld’, zodat de broncode niet moet worden vrijgegeven.
De ASP-loophole heeft altijd bestaan, maar is pas acuut geworden op het moment dat ook andere dan basissoftware in een gehost model werd aangeboden. Heel wat serverbasissoftware werd immers ofwel aangeboden onder een zeer liberale licentie die sowieso geen verplichting oplegt om de broncode vrij te geven (Apache, PHP, Python), of werd toch niet aangepast of vermengd met eigen broncode (Linux, MySQL, Perl). Lange tijd zagen zelfs open source-puristen er daarom geen graten in dat de broncode van de open source software op webservers niet moest worden vrijgegeven.
De stijgende trend om tailor made software en volledige businessprocessen via software services aan te bieden, heeft een einde gemaakt aan die onbezorgdheid. Aanbieders van softwarediensten bouwen nu software door gratis gebruik te maken van open source-componenten, zonder dat zij ook maar één regel broncode aan hun klanten moeten vrijgeven. Een doorn in het oog van de open source-gemeenschap, die de wisselwerking tussen het geven en nemen van broncode als een basisvoorwaarde beschouwt. De GPL-licentie biedt daar echter geen antwoord op, want zolang de software op een remote server draait en de gebruiker er geen kopie van heeft gekregen, is er geen sprake van ‘verdeling’. En daardoor is de verplichting om de broncode mee te leveren niet aan de orde. De wijze waarop software draait, wordt dus plots bepalend voor de toepassing van de GPL-verplichtingen.
Die discussie laaide sterk op toen GPL versie 3 in 2006 en 2007 werd opgesteld. Toch werd er uiteindelijk beslist om het achterpoortje niet te sluiten, althans niet in de GPL zelf maar wél in een afzonderlijke licentie. De ‘Affero’-licentie is ook in een gehost model ‘viraal’ ten opzichte van de broncode waarmee zij wordt gecombineerd, en loopt voor de rest volledig gelijk met de GPL.
Het is opmerkelijk dat Richard Stallman, de ontwerper van de GPL, er niet voor gekozen heeft om de loophole in de GPL te dichten. Hij vindt dat dat geen nut heeft, omdat die loophole slechts een symptoom zou zijn van een groter probleem, namelijk het hele Saas-model.
Stallman heeft de GPL ooit opgesteld om de gebruiker vrijheid en controle te geven over de software die hij gebruikt. In een SaaS-model doet de gebruiker daar vrijwillig afstand van. Het dichten van de ASP-loophole zou hij dan ook als een flauw lapmiddel beschouwen. In plaats daarvan roept Stallman de open source-gemeenschap op om geen gebruik te maken van cloud computing, SaaS en gelijkaardige modellen, omdat zij een gevaar vormen voor de vrijheid van de gebruikers. De toekomst zal uitwijzen of hij zich daarmee niet in de voet schiet.
Prof. Dr. Patrick Van Eecke is advocaat gespecialiseerd in IT-recht bij DLA Piper. Hij doceert ook IT-recht aan de Queen Mary University, Londen, en aan de Universiteit Antwerpen.
