Fora aansprakelijk voor hun gebruikers?
Voor de oprichters van 2dehands.nl leek het een prachtig idee: een forum waarop consumenten elkaar kunnen waarschuwen voor internetoplichters. Wie vandaag hun dochtersite internetoplichting.nl bezoekt, treft echter geen mondige consumenten aan, maar een link naar een vonnis van de rechtbank van Amsterdam.
De aanleiding voor het afsluiten van internetoplichting.nl was een bericht van een ongelukkige consument over de dienstverlening op de website trendylaarzen.nl. Het bericht groeide op 2dehands.nl uit tot een topic van meerdere pagina’s, en wie enkele maanden later op Google "trendylaarzen" intypte, kreeg als tweede zoekresultaat de discussie te zien. Slecht voor de zaken dus, en de uitbaters van de website besloten daarom gerechtelijke stappen te ondernemen.
Online dienstverleners die in de EU gevestigd zijn – zoals internetoplichting.nl – worden beschermd door de Europese e-commercerichtlijn. De wetgever is van oordeel dat online dienstverleners die informatie hosten (in dit geval berichten op een forum) onmogelijk de inhoud kunnen overzien die wordt aangeleverd door hun gebruikers. Daarom hebben zij volgens de wet geen algemene toezichtsverplichting. Bovendien is de dienstverlener vrijgesteld van aansprakelijkheid voor onwettige inhoud als hij niet wist dat die op zijn website stond, en de informatie prompt verwijdert als hij daar wel kennis van krijgt. De aansprakelijkheidsbeperking geldt echter slechts op voorwaarde dat de activiteit van de online dienstverlener een "automatisch en passief karakter" heeft, wat impliceert dat hij geen controle mag hebben over de informatie die wordt doorgegeven of opgeslagen.
Het is die laatste voorwaarde die internetoplichting.nl in de problemen bracht. De rechtbank oordeelde dat de moderatoren van internetoplichting.nl zó actief optraden dat er van een passief karakter geen sprake meer kon zijn. De moderatoren reageerden op klachten, spoorden gebruikers aan om informatie over oplichters op de website te plaatsen, en adviseerden hen om aangifte te doen bij de politie. Het is op basis van die interventies dat de rechter besloot dat niet meer voldaan was aan de voorwaarde van passieve activiteit. Een van de straffen die werden opgelegd was het verwijderen en verwijderd houden van de klacht tegen trendylaarzen.nl gedurende zes maanden onder straffe van dwangsom. Gezien het gemak waarmee een dergelijk topic opnieuw kan worden geplaatst, besloten de uitbaters dan maar de website op te doeken.
De uitspraak roept vragen op over de voorwaarden waaronder gemodereerde fora nog kunnen genieten van de aansprakelijkheidsbeperkingen die de wet voorziet. Internetoplichting.nl hostte 280.000 berichten verspreid over 8.000 discussies. Het vonnis van de rechtbank van Amsterdam lijkt voorbij te gaan aan het feit dat het gebruik van moderatoren in zo’n geval een noodzaak is. Ook in België gelden dezelfde aansprakelijkheidsregels voor informatiedienstverleners. Het valt nog af te wachten of een Belgische rechtbank zich ook op die wijze zal uitspreken.
