Wat de vierde industriële revolutie voor bedrijven en werknemers betekent

 
Eerst veranderde stoom de wereld, dan ging elektriciteit er nog eens over. Zelfs toen computers het industriële landschap hertekenden, was er één constante: de negatieve impact van de drie revoluties was het hardst te voelen bij de arbeidersklasse. De arbeider zag zijn job bedreigd door steeds complexere machines, terwijl bedienden hoogstens een verbetering van hun werkomgeving ervaarden.
 
Vandaag zitten we in de eerste dagen van de vierde industriële revolutie, en die draait rond intelligence. Dat observeert Marc Benioff, CEO en oprichter van Salesforce, op de Dreamforce-conferentie in San Francisco. Hij is niet alleen; het besef dat er iets grondig staat te veranderen, leeft bij alle aanwezigen. Kunstmatige intelligentie, het internet der dingen, big data en de cloud convergeren in een perfecte storm die de manier waarop bedrijven en zelfs de hele maatschappij werken voorgoed zal veranderen. Tegelijkertijd bedreigt de storm traditionele jobs in zowat alle sectoren. De fabrieksarbeiders zijn voor één keer geen kop van jut: robots hebben hun werkomgeving al lang geïnfiltreerd. Voor het eerst zijn het bedienden die de hete adem van onstopbare vooruitgang in de nek voelen: loketbedienden, boekhouders, luchtverkeersleiders en zelfs journalisten.
 

Maatwerk en communicatie

De vierde industriële revolutie maakt nieuwe businessmodellen mogelijk. B2B-bedrijven krijgen plots een B2C-kantje. Sensoren verbonden met het internet zorgen ervoor dat bouwers van machines in constante verbinding staan met hun klanten en gebruikers. Big data analytics en business intelligence laten verkopers toe om iedere klant op een unieke manier te benaderen, en eenvoudig oplossingen op maat voor te stellen. Kunstmatige intelligentie lost steeds meer verwachtingen in en is in staat verschillende menselijke taken aan te vullen of zelfs over te nemen. Nog nooit kon je in zoveel detail weten hoe je bedrijf werkt, nog nooit kon je zoveel automatiseren, en nog nooit was de relatie tussen bedrijf en klant zo hecht.
 
“De vierde industriële revolutie heeft veel potentieel”, vindt Benioff. “We kunnen noch moeten ze tegenhouden, maar een revolutie blijft een revolutie, en de dingen veranderen de wereld nooit op een zachtaardige manier.” Langs de ene kant moet je als bedrijf de nieuwe mogelijkheden omarmen, langs de andere kant hebben je werknemers of misschien zelfs jijzelf een gezonde angst voor ongeziene vernieuwingen zoals kunstmatige intelligentie.
 

 
“Op de lange termijn zal de nieuwe technologie de wereld ten goede komen.” Daar is Keith Block, COO bij Salesforce, rotsvast van overtuigd. “Vandaag hebben mensen echter schrik, en om begrijpelijke redenen.” In die angst ziet hij verklaringen voor onder andere de opkomst van Donald Trump en de vraag om Brexit. “De wereld heeft al vele fases van grote verandering gekend”, weet hij, “en is daar op termijn telkens beter van geworden.”
 

Blijven leren

Dat wil niet zeggen dat we met z’n allen de aankomende veranderingen mogen negeren. Miles Everson van PwC stelt vast dat de revolutie een beproefd levensplan op de helling zet. “Vroeger ging je voor een opleiding, vervolgens zocht je ergens werk dat aansloot bij je kennis en na 40 jaar ging je op pensioen.” Vandaag werkt dat model niet meer. We leven langer, terwijl de technologische evolutie sneller gaat dan ooit. “De mindset moet veranderen. We moeten omarmen dat de opleiding en het leren een integraal onderdeel blijft van onze carrière.”
 
Op Salesforce denkt geen enkele bedrijfsleider dat de vierde industriële revolutie nefast zal zijn voor de tewerkstelling. Iedereen is het er wel over eens dat er jobs zullen verdwijnen, maar die zullen gecompenseerd worden door nieuwe jobs. “Vandaag stellen we meer mensen tewerk dan voor de financiële crisis in 2008, ondanks de digitale transformatie van ons bedrijf”, illustreert Henrik Ehrnrooth, CEO van liftenbouwer Kone.
 

Boeman of helpende hand?

Bovendien is AI als drijvende kracht achter de revolutie lang niet zo’n boeman als werknemers denken. “Kunstmatige intelligentie moet mensen niet vervangen, maar ze beter maken in hun job”, vindt Amruta Moktali, vice president voor productontwikkeling van Salesforces eigen AI: Einstein. Zij hamert erop dat AI het menselijk kunnen moet augmenteren. “Het verschil zit niet alleen in de functionaliteit van de technologie, maar ook in de uitvoering”, weet ze. “Niemand wil van een computer horen wat hij of zij moet doen. Onderbouwde suggesties daarentegen, gekoppeld aan een feedbackmechanisme, komen veel minder bedreigend over.”
 
Om de vierde industriële revolutie in sociale rust te laten verlopen, is de manier waarop je technologie uitrolt dus even belangrijk als de technologie an sich. Net zo essentieel zijn de opleidingen. Bedrijven moeten werknemers steunen in hun ontwikkeling en ze de nieuwe skills aanreiken die ze nodig hebben. De realiteit is dat bedrijf en werknemer elkaar meer dan ooit gaan nodig hebben. De werknemer loopt zonder opleiding het risico achtergelaten te worden door de veranderende arbeidsmarkt, de werkgever zal geconfronteerd worden met een gebrek aan talent, maar ook aan vertrouwen wanneer hij intern niet de juiste groeimogelijkheden aanbiedt.
 

Sociale vooruitgang

De vierde industriële revolutie is de rode draad hier op Dreamforce. Natuurlijk gebruiken Benioff en de zijnen de term als kapstok om hun eigen nieuwe producten aan op te hangen. Zo claimt Salesforce dat 59 procent van de bedrijven de capaciteiten mankeert om mee te stappen in de revolutie, met het risico om achter te blijven tot gevolg. Je hoeft geen drie keer te raden om te weten wie de oplossing in handen heeft.
 
Marketing terzijde plakt Benioff een term op een nieuwe tendens, en durft hij naast de voordelen ook de nadelen te benoemen. De arbeidsmarkt zal veranderen, er zullen bepaalde jobs verdwijnen en mensen lopen het risico om achter te blijven met een waardeloze skillset.  Langs de ene kant is het belangrijk dat je als bedrijf IoT, AI en big data omarmt om concurrentieel te blijven, langs de andere kant komt daar een verantwoordelijkheid bij kijken: laat niemand achter. Hoe realistisch een pijnloze revolutie is, zal de toekomst uitwijzen.